آیین‌نامه جرثقیل ها

آیین‌نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجایی مواد در کارگاه‌ها

راهنمای جامع برای ایمنی و حفاظت در محیط کار

ناوبری بر اساس فصل‌ها و مقررات کلیدی

تعاریف کلیدی
مقررات کلی
جرثقیل‌ها
جرثقیل‌های متحرک
جرثقیل‌های متحرک موتوری
جرثقیل‌های بازویی
جرثقیل‌های متحرک زمینی و سکودار
جرثقیل‌های ساختمانی
جرثقیل‌های الکتریکی، بادی، زنجیری
جرثقیل‌های قرقره‌ای
لوازم بلند کردن بار
 

آیا به دنبال درک آسان قوانین ایمنی در استفاده از وسایل حمل و نقل و جابجایی مواد در کارگاه‌ها هستید؟ این آیین‌نامه، بخشی از مقررات حفاظت فنی و بهداشت کار است که برای ایمنی کارگران و پیشگیری از حوادث طراحی شده است. متن به زبانی ساده و روان بازنویسی شده تا برای همه قابل فهم باشد.

کلمات کلیدی: آیین‌نامه ایمنی، جرثقیل، زنجیر، کابل، طناب لیفی، وسایل بستن بار، حفاظت فنی، ایمنی کارگاه.

منبع: mcls.gov.ir

هدف و دامنه شمول

هدف اصلی: ایجاد محیط کاری ایمن در کارگاه‌ها برای پیشگیری از حوادث جانی و خسارات مالی با استفاده از وسایل حمل و نقل و جابجایی مواد. این مقررات بر اساس ماده ۸۵ قانون کار ایران تدوین شده و برای همه کارگاه‌های مشمول الزامی است.

فصل اول: تعاریف کلیدی (اصطلاحات پایه‌ای)

در این فصل، اصطلاحات مهم به زبانی ساده توضیح داده شده‌اند:

  • دستگاه‌های بالابر: ماشین‌هایی برای جابجایی بار در جهت افقی و عمودی (به جز آسانسور حمل افراد و بار).
  • انواع دستگاه‌های بالابر: شامل جرثقیل، جرثقیل متحرک، جرثقیل با پل متحرک، جرثقیل دروازه‌ای، جرثقیل یک‌ریلی، جرثقیل موتوری، جرثقیل بازویی، جرثقیل زمینی، جرثقیل سکودار، جرثقیل ساختمانی، جرثقیل الکتریکی، جرثقیل بادی، جرثقیل زنجیری، جرثقیل قرقره‌ای.
  • لوازم بستن و بلند کردن بار: شامل طناب، کابل فولادی، زنجیر، حلقه، قلاب، بست کابل و غیره.
فصل دوم: کلیات

این فصل به اصول کلی ایمنی و نگهداری دستگاه‌های بالابر می‌پردازد:

  • ماده ۱ - ساختمان و نگهداری: بدنه و قطعات باید مقاوم بوده، روزانه توسط متصدی و هفتگی توسط متخصص بازرسی شوند.
  • ماده ۲ - ظرفیت مجاز: باید روی دستگاه مشخص و خوانا نوشته شود؛ بلند کردن بار بیش از ظرفیت ممنوع است (مگر در آزمایش).
  • ماده ۵ - پیچ و مهره‌ها: باید محکم و با واشرهای فنری باشند.
  • ماده ۶ و ۷ - کابل‌ها: قطر استوانه کابل حداقل ۳۰ برابر قطر کابل، با لبه‌های محکم.
  • ماده ۹ - تجهیزات الکتریکی: باید مطابق آیین‌نامه‌های حفاظتی باشد.
  • ماده ۱۱ - ترمزهای حفاظتی: باید بار معادل ۱.۵ برابر ظرفیت را نگه دارند.
  • ماده ۱۲ و ۱۳ - طناب‌های فرمان: باید علامت‌گذاری شده و از پیچیدگی جلوگیری شود.
  • ماده ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸ - بازرسی: قبل از استفاده اولیه، روزانه، هفتگی، و هر ۳ ماه توسط متخصص انجام شود.
  • ماده ۲۲ و ۲۳ - حمل بار: بار باید عمودی و بدون نوسان جابجا شود؛ در حرکت مایل، احتیاط لازم است.
  • ماده ۲۷ و ۲۸ - ایمنی کارگران: حمل بار از بالای سر افراد ممنوع است؛ علائم مشخص برای هدایت بار الزامی است.
فصل سوم: جرثقیل‌ها

این فصل به ایمنی جرثقیل‌ها می‌پردازد:

  • ماده ۳۳ - ساختمان: قطعات تحت فشار از فولاد یا فلز مشابه ساخته شوند.
  • ماده ۳۵ - حفاظ‌ها: چرخ‌دنده‌ها و قطعات متحرک باید دارای حفاظ باشند.
  • ماده ۳۶ و ۳۷ - الکترومغناطیس: باید ایمن و مرتب آزمایش شود؛ ماگنت در حالت بیکاری روی زمین قرار گیرد.
  • ماده ۳۹ - راهرو: برای جرثقیل‌های هدایت‌شونده از پایین، راهرو با عرض حداقل ۹۰ سانتی‌متر لازم است.
  • ماده ۴۲ - اتاق جرثقیل: باید دید کافی داشته و در فضای باز محفوظ باشد.
  • ماده ۴۴ و ۴۵ - رانندگان: فقط افراد مجاز و آموزش‌دیده حق رانندگی دارند؛ استعمال دخانیات و مطالعه در حین کار ممنوع است.
فصل چهارم: جرثقیل‌های متحرک

ایمنی جرثقیل‌های متحرک:

  • ماده ۴۹ - فضای آزاد: فاصله کافی بین جرثقیل و موانع باید حفظ شود.
  • ماده ۵۰ - ضریب اطمینان: برای قلاب‌ها (۳-۵) و کابل (۶).
  • ماده ۵۱ و ۵۳ - ترمز و گیره: برای مقاومت در برابر باد و ایمنی چرخ‌ها.
  • ماده ۶۱ - راهرو و سکو: حداقل عرض ۴۵ سانتی‌متر برای سکوها و نرده‌های حفاظتی.
  • ماده ۶۷ - اتاق فرمان: مقاوم در برابر آتش و عوامل جوی، با دید کافی.
  • ماده ۷۲ - تجهیزات الکتریکی: کلیدهای اصلی و ضامن‌دار برای قطع جریان.
  • ماده ۷۷ و ۷۸ - ترمزها: برای بارهای سنگین، دو ترمز الکتریکی یا یک مکانیکی و یک الکتریکی.
فصل پنجم: جرثقیل‌های متحرک موتوری

ایمنی جرثقیل‌های متحرک موتوری:

  • ماده ۹۸ و ۹۹ - ظرفیت: باید مشخص و آژیر اضافه‌بار نصب شود.
  • ماده ۱۰۰ - فضای آزاد: حداقل ۳۵ سانتی‌متر بین قطعات متحرک.
  • ماده ۱۰۱ - پله و نرده: برای دسترسی ایمن به اتاق فرمان.
  • ماده ۱۱۳ و ۱۱۴ - تجهیزات ایمنی: اتصال به زمین، چراغ‌های جلو و عقب، بوق آگاه‌کننده.
  • ماده ۱۰۹ - ترمزها: دستی و مکانیکی الزامی است.
فصل ششم: جرثقیل‌های بازویی

ایمنی جرثقیل‌های بازویی:

  • ماده ۱۱۹ - ظرفیت: باید برای زوایای مختلف بازو مشخص شود.
  • ماده ۱۲۰ - آژیر اضافه‌بار: برای هشدار بار بیش از حد.
  • ماده ۱۲۱ - پایه‌ها: روی پی محکم نصب شوند.
  • ماده ۱۲۳ - بالابر دستی: مجهز به شیطانک یا چرخ حلزون برای ایمنی.
فصل هفتم: جرثقیل‌های متحرک زمینی و سکودار

ایمنی جرثقیل‌های زمینی و سکودار:

  • ماده ۱۲۵ - فرمان و کنترل: باید یکنواخت و محافظت‌شده باشد.
  • ماده ۱۲۷ - اتصال به زمین: برای جرثقیل‌های برقی الزامی است.
  • ماده ۱۲۹ و ۱۳۰ - ترمز و حفاظ: چرخ‌ها باید سپر و ترمز مؤثر داشته باشند.
  • ماده ۱۳۴ - بازوهای مفصلی: مجهز به ضامن‌های خودکار.
فصل هشتم: جرثقیل‌های ساختمانی (چرخ‌چاه)

ایمنی جرثقیل‌های ساختمانی:

  • ماده ۱۳۹ - ساختمان: از فلز با ضریب اطمینان ۵-۱۲.
  • ماده ۱۴۱ - پی محکم: برای استحکام پایه‌ها.
  • ماده ۱۴۲ - ترمزها: خودکار برای نگهداری بار.
  • ماده ۱۴۶ - دستی: نیروی لازم برای هر کارگر حداکثر ۱۰ کیلوگرم.
فصل نهم: جرثقیل‌های الکتریکی، بادی، زنجیری

ایمنی جرثقیل‌های الکتریکی، بادی و زنجیری:

  • ماده ۱۵۱ - الکتریکی: از فولاد با ضریب اطمینان ۵-۸، مجهز به ترمز خودکار.
  • ماده ۱۵۴ و ۱۵۵ - بادی: سیلندرها با گوه یا قلاب محکم شوند.
  • ماده ۱۵۸ و ۱۵۹ - زنجیری: نگهدارنده مقاوم، بدون چدن، با ضریب اطمینان ۵-۸.
فصل دهم: جرثقیل‌های قرقره‌ای

ایمنی جرثقیل‌های قرقره‌ای:

  • ماده ۱۶۲ - قرقره‌ها: مجهز به قلاب یا چنگک محکم.
  • ماده ۱۶۳ و ۱۶۴ - طناب‌ها: متناسب با ابعاد قرقره، بدون تماس مستقیم دست کارگر.
فصل یازدهم: لوازم بلند کردن بار

ایمنی در استفاده از لوازم بلند کردن بار:

  • ماده ۱۶۵ و ۱۶۶ - زنجیرها: از آهن چکش‌خوار یا فولاد با ضریب اطمینان ۵؛ بازرسی روزانه و تعویض در صورت خوردگی یا افزایش طول.
  • ماده ۱۸۴ و ۱۸۵ - کابل‌های فلزی: ضریب اطمینان ۶، آزمایش قبل از استفاده، تعویض در صورت کاهش مقاومت.
  • ماده ۱۹۹ - طناب‌های لیفی: مقاومت ۸۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع، ضریب اطمینان ۱۰، بازرسی هر ۳ ماه.
  • ماده ۲۰۹ و ۲۱۲ - قرقره‌ها و قلاب‌ها: شیارهای مناسب، مجهز به حفاظ و بلبرینگ برای بارهای سنگین.
  • ماده ۲۱۷ - وسایل بستن بار: از زنجیر، کابل یا طناب مقاوم ساخته شوند.
  • ماده ۲۱۸ - ظرفیت مجاز: باید روی پلاک فلزی درج شود.
  • ماده ۲۱۹ - بازرسی: قبل از هر استفاده، هفتگی توسط شخص صلاحیت‌دار، و هر ۳ ماه یا پس از صدمه.
  • ماده ۲۲۰ - اتصال ایمن: مجهز به حلقه، قلاب یا چنگک برای اتصال ایمن.
  • ماده ۲۲۱ - لبه‌های تیز: برای لبه‌های تیز، بالشتک استفاده شود.
  • ماده ۲۲۴ - زاویه شاخه‌ها: زاویه رأس شاخه‌ها حداکثر ۶۰ درجه.
  • ماده ۲۲۵ - بارهای بلند: برای بارهای بلند (بیش از ۳.۶ متر) یا لغزنده، میله یا قاب جداکننده لازم است.
  • ماده ۲۲۶ - وسایل معیوب: وسایل معیوب فوراً از کار خارج شوند.
  • ماده ۲۲۷ - نگهداری: وسایل بستن باید در محل مناسب و قابل دسترس نگهداری شوند.

جمع‌بندی

این آیین‌نامه با هدف ایمن‌سازی کارگاه‌ها در استفاده از وسایل حمل و نقل و جابجایی مواد تدوین شده است. رعایت این مقررات برای پیشگیری از حوادث و خسارات الزامی است.

سوالات متداول (FAQ)

هدف اصلی این آیین‌نامه چیست؟

ایمن‌سازی محیط کار کارگاه‌ها برای پیشگیری از حوادث جانی و خسارات مالی.

چه کسانی مسئول رعایت مقررات هستند؟

کارفرما مسئول اصلی است و باید خسارات ناشی از عدم رعایت را جبران کند.

چرا بازرسی دوره‌ای الزامی است؟

برای اطمینان از عملکرد ایمن دستگاه‌ها و جلوگیری از خرابی یا حوادث.

ضریب اطمینان چیست؟

نسبت مقاومت تجهیزات به بار مورد انتظار، برای تضمین ایمنی.

چگونه وسایل معیوب شناسایی شوند؟

از طریق بازرسی روزانه، هفتگی و سه‌ماهه توسط افراد صلاحیت‌دار.

کد را وارد کنید

دریافت کد / فراموشی کد
۰
از ۵
۰ مشارکت کننده

از طریق قسمت محصول ، به آپلود فایل بپردازید

برای آپلود محصول موارد زیر الزامی است:
نام محصول - حداقل یک تصویر(کمتر از ۲ مگ) از خود محصول - توضیحات  - نام کامل شما در توضیحات یا روبان

​جهت تسویه حساب ماهانه از بخش تسوبه حساب با وارد کردن شماره کارت یا شبا خود اقدام فرمائید
شایان ذکر است از سود کسب کرده مبلغ ۵ درصد کمیسیون سایت کسر شده و ظرف مدت حداقل ۵ روز کاری واریز می گردد

آپلود فایل

میتوان فایل زیپ فرمت rar آپلود فرمایید​​​​​​​

۱

۲

۳

۴

۵

​جهت نمایش صفحه ، ورود به حساب کاربری الزامی است

ثبت

پیغام شما با موفقیت ارسال شد.

​​​فرم زیر را تکمیل کنید​​​​​​​

تایید طی ۵ روز کاری

​سایت از فروش ۵ درصد کمیسیون میگیرد

نحوه بارگذاری فایل

ثبت کلمه عبور خود را فراموش کرده‌اید؟ لطفا شماره همراه یا آدرس ایمیل خودتان را وارد کنید. شما به زودی یک ایمیل یا اس ام اس برای ایجاد کلمه عبور جدید، دریافت خواهید کرد.

بازگشت به بخش ورود

کد دریافتی را وارد نمایید.

بازگشت به بخش ورود

تغییر کلمه عبور

تغییر کلمه عبور

حساب کاربری من

سفارشات

مشاهده سفارش

سبد خرید